16 grudnia to ważny dzień dla Południowej Afryki. Święto jakie obchodzą ma zarówno piękną ideologię, ale też ciekawą historię. 

Dawno temu, ponieważ minęło 10 lat rozmawiałam z Andrzejem o tym dniu. Świetnie się to czyta. Zastanawiałam się czy napisać post od nowa, jednak zdecydowałam się opublikować naszą rozmowę tu na blogu. 

Dodam tylko, że wtedy było naprawdę mało informacji w książkach i internecie o tym dniu. A po co szukać po świecie jak mogłam zapytać kogoś, kto tam żyje od 40 lat wtedy 30. 

Nasza rozmowa :

Ja: Wiesz co, pamiętam jak opowiadałeś mi o Waszym święcie, które jest 16 grudnia. Chciałam coś o nim znaleźć w przewodnikach lub internecie, ale niewiele jest o tym napisane. Czy to jest dla Was ważne święto?

Andrzej: Mysle ze tak, to bardzo znaczace swieto dla wszystkich Afrykanczykow. Moze malo ludzi na swiecie wie jak ten dzien jest ważny dla calego “rainbow nation”.

Ja: A co to znaczy “rainbow nation” ? Tzn. wiem co znaczy po angielsku, ale co znaczy dla Ciebie?

Andrzej: “Rainbow Nation” to nasza cala ludnosc. Jestesmy narodem wielu kolorow. Biali, czarni, kolorowi, hindusi… dlatego Rainbow Nation:)

Ja: Tak jesteście oficjalnie nazywani? Nie wiedziałam.

Andrzej: Mysle, ze sami sie tak nazwalismy, ale wszyscy to lubimy, bo rzeczywiscie tak jest.

Ja: Andrzej, co to w zasadzie jest za święto – Dzień Pojednania? Day of Reconciliation, pierwotnie Day of the Vow voortrekkerów przed bitwą nad Blood River w 1838r, ale też data założenia Umkhonto we Siwze w 1961r zbrojnego ramienia.

Andrzej: Jak juz wiesz bylo to swieto religijne, upamietniajace bitwe nad rzeka Ncome, ktora po bitwie nazwano Blood River z wiadomych powodow. To takze data, jak juz wiesz, ufundowania zbrojnego skrzydla Afrykanskiego Narodowego Kongresu Umkhonto we Sizwe co oznacza Wlocznia Narodu. Oczywiscie chodzi tylko o dzien i miesiac, bo to ugrupowanie powstalo 1961 roku.

Ja: Ale dlaczego religijne, opowiadałeś mi, że to była wojna Zulusów z Burami. W zasadzie wojna bez szans na wygrania przez Zulusów. Opowiadałeś mi, że zaledwie garstka Burów została zaatakowana przez tysiące Zulusów. Burowie uprzedzeni o nadchodzącym ataku otoczyli swój obóz wozami, a wygrali tylko dlatego, że byli zaopatrzeni w strzelby, a Zulusi we włócznie. Czy tak było? Więc dlaczego święto religijne?

Teraz nawet w tym miejscu jest postawiony taki pomnik z brązu, ale nie bardzo są chętni żeby o niego dbać.

Andrzej:Tak, wszystko co piszesz to prawda, tak wlasnie bylo i tak mowilem. Religijne dlatego, ze Burowie nie tak do konca byli pewni tego, ze pokonaja Zulusow i bardzo prosili w swoich modlitwach o pomoc Boga. Bog wedlug nich okazal sie pomocny, wygrali ta bitwe i to dlatego bylo dla nich swietem religijnym

Ja: Ach pamiętam, oni złożyli obietnicę, że jak wygrają to będą co roku świętować w ten dzień.

Andrzej: Dokladnie tak

Ja: A opowiesz mi o monumencie postawionym przez Burów w Pretorii? Byłeś tam?

Andrzej: Nie moge pochwalic sie ogromna wiedza o tym monumencie, ale wiem ze budowe tej 40 metrowej budowli o dokladnie takiej samej podstawie ukonczono 16 grudnia 1949 roku. Pierwsze dyskusje o budowie tego monumentu byly poruszane juz w 1888 roku z Prezydentem Paulem Krugerem

Ja: Ale to tam wpada światło słoneczne tylko raz w roku i to właśnie 16 grudnia?

Andrzej: Tak, musisz byc bardziej cierpliwa:) Tak monument ma plyte pamiatkowa przypominajaca plyte grobowa z napisem “ons vir Jou, Suid-Afrika” co znaczy “My dla Poludniowej Afryki” I tak jak juz wiesz 16 grudnia w samo poludnie promienie slonca oswietlaja ten symboliczny napis

Ja: Tylko raz w roku?

Andrzej: Tak, tylko 16 grudnia przemieszczajace sie promienie slonca oswietlaja napis ( oczywiscie przez ruch ziemi a nie slonca czego nauczyl nas Kopernik 🙂 )

Ja: Fascynujące, chciałabym kiedyś to zobaczyć.

Ja: Ale to nie tylko o to chodzi w tym dniu

Andrzej: To Swieto to takie dwie rozne drogi, ktore w 1994 zlaczyly sie w jedna. Mozna powiedziec ze to nowe, mlode Swieto jest wlasnie symbolem pojednania i polaczenia wszystkich w jeden narod, ktory wiele przeszedl, ktory walczyl o wolnosc i teraz, po tylu latach wszyscy ida ta sama droga budujac wspolna przyszlosc

Ja: Tak fajnie mi kiedyś powiedziałeś ” że w ten dzień wszyscy robią rachunek sumienia i razem pracują nad dobrem RPA” Ładne to…

Andrzej: Ale tak jest, to nie latwa droga dla narodu, ktory szedl tak roznymi torami, ale jak wszyscy wejda na ta droge to cos z tego bedzie, SA to wspanialy kraj, pelen wspanialych ludzi… ciesze sie, ze tu wlasnie mieszkam!

Ja: Amen 🙂

Ja: A powiedz mi coś o zbrojeniu ANC o co chodzi bo groźnie brzmi…

Andrzej: To zbrojenie to trudny temat, dla mnie malo znany. Jak wiesz Mandela byl na liscie “swiatowych terrorystow”. Jest to dla mnie malo zrozumiale dlaczego. Nie popieram przemocy, ale jak moglo byc inaczej kiedy brutalnie rozprawiano sie z demonstrujacymi czarnoskorymi, ktorzy chcieli, aby w szkolach mogli sie uczyc swojego jezyka, chcieli sie swobodnie poruszac po kraju itd itd. Co mozna zrobic innego jak nie wkroczyc na droge walki zbrojnej. Byla to raczej walka sabotazowa i podobno zawsze myslano, aby bylo jak najmniej ofiar. My Polacy powinnismy dobrze znac ten temat, bo tez nasi ojcowie tak walczyli z socjalizmem, wiec nie bardzo czasami rozumiem oburzenie naszych rodakow

Ja: Faktycznie trudny temat…ale chodzi o to, że to zbrojenie kojarzone jest jako początek walki z apartheidem? Jeżeli w tej sprawie zbrojenie, to nie jest aż tak groźne, bo wiadomo, że to właśnie były raczej działania sabotażowe, nie ginęli ludzie.

Andrzej: Dokladnie tak, Mandela powiedzial, ze jesli wyczerpie sie wszystkie opcje pokojowego rozwiazania problemu nie pozostaje nic innego jak zbrojna walka i dlatego powstalo to zbrojne ugrupowanie. Niestety tam gdzie bron, materialy wybuchowe i inne wynalazki to zawsze beda ofiary, tak zawsze jest jak sie walczy o wolnosc, ale starano sie aby tych ofiar bylo jak najmniej. Mysle ze po obu stronach ginelo wiecej ludzi w bezposrednich starciach niz w walce sabotazowej

Ja: I dlatego to święto? Trochę się pogubiłam…

Andrzej: Ok, juz tlumacze. Swieto nazwijmy Burow za bitwe nad Krwawa Rzeka bylo widziane w oczach afrykańczyków jako ogromna hanba i utworzenie Wloczni Narodu bylo swego rodzaju odwetem za ta bitwe, dlatego wlasnie powstala 16 grudnia, taka syboliczna sprawa co teraz moze celebrowanie z roznych powodow przez wszystkich i oczywiscie ta “nowa droga” symbolizuje przyszlosc. Rozumiesz? “Wlocznia Narodu” i tak by powstala ale ta data dodala takiego symbolu dla czarnej ludności, ze nie zapomnielismy i pomscimy, juz sie tak nie damy… Nelson Mandela oraz Południowoafrykańska Komisja Prawdy i Pojednania wybrali ten dzień, aby symbolizował pogodzenie wszystkich grup etnicznych i wspólne odbudowywaniu kraju po apartheidzie.

Ja: Aha, już wszystko jasne, pogubiłam się z ta włócznia dlaczego aż takie wielkie święto.

Ja: Mam ostatnią prośbę 🙂 czy znalazłbyś w internecie jedno lub dwa zdjęcia, które według Ciebie najlepiej przedstawia to święto? Mi chyba najbardziej kojarzy się zdjęcie Nelsona Mandeli z Frederik’iem Willem’em de Klerk’iem mimo, że to o wiele późniejsze czasy

Andrzej: Chyba tak, zdjecie ich obu zawsze bedzie symbolizowac poczatek demokracji.

Ja: Od razu czułam, ze to wspaniałe święto, a Ty mi pomogłeś jeszcze bardziej go zrozumieć. Bardzo Ci dziękuję.

Wiele zmieniło się przez te 10 lat. Byłam w Pretorii i zwiedzałam monument wiele razy. Lepiej znam historię. Ale o tym opowiem dokładniej w innych postach 🙂

Dziś Południowa Afryka świętuje 🙂